សត្វគ្រុឌ (Garuda) និង ជំនឿ

គ្រុឌជាសត្វដែលមាននៅក្នុងរឿងទេវកថា នៅក្នុងសាសនាព្រាហ្មណ៍ ក៏ដូចជានៅក្នុងពុទ្ធនិយម។ តាមរឿងដែលមាននៅក្នុងមហាភារតៈ គ្រុឌគឺត្រូវជាកូនរបស់តាបស កស្សបៈ ដែលតាបសនេះមានភរិយាពីរនាក់ គឺឈ្មោះនាង កាឌ្រុ និងនាង វិនាតា។ នាងទាំងពីរនាក់ ទោះណាត្រូវជាបងប្អូនបង្កើតនឹងគ្នា តែតែងមានចិត្តច្រណែនគ្នាជានិច្ច។ ដោយពិបាកពេក តាបសជាប្តីបានអង្វរឲ្យភរិយាទាំងពីរផ្សងទៅតាមចិត្តដែលចង់ គាត់នឹងជួយឲ្យសំរេចដូចប្រាថ្នា។ នាងវិនាតា បានផ្សងឲ្យមានកូនប្រុសពីរដ៏មានកំលាំងខ្លាំងក្លា ឯនាងកាឌ្រុផ្សងឲ្យមានកូនជាពស់នាគ១០០០។ លុះដល់ពេលញាស់ ដោយស៊ុតរបស់នាងកាឌ្រុញាស់មុន បានដូចចិត្ត ធ្វើឲ្យនាងវិនាតា អត់ទ្រាំពុំបាន ក៏ប្រញ៉ាប់បំបែកស៊ុតខ្លួនឯងអស់មួយទៅ ហើយកើតបានសត្វមួយហោះទៅឆ្ងាយបាត់ និងលេចឡើងជាអរុណ អ្នកបររាជរថព្រះអាទិត្យ។ ប៉ុន្តែកូនទី២របស់នាងវិនាតា ញាស់តាមសម្រួលបានផ្តល់កំណើតជាគ្រុឌ បានជួយរំដោះម្តាយឲ្យរួចចាកពីការនៅបម្រើនាងកាឌ្រុ និងកូននាគដ៏ច្រើននោះ ដោយការថ្នូរហោះចេញទៅរកទឹកអម្រឹតពីព្រះឥន្ទ្រ មកឲ្យពួកនាគទាំងនោះ។ នៅពេលដែលកំពុងធ្វើកិច្ចពិធីផឹកទឹកអម្រឹតនោះ ព្រះឥន្ទបានមកយកទឹកអម្រឹតទៅវិញ តែបានកំពប់ទឹកខ្លះនៅលើស្មៅ។ ដោយហេតុនេះហើយបានជាពពួកពស់ ត្រូវព្រែកអណ្តាតជាពីរ ដោយសារឆ្កូតដាច់នឹងស្មៅព្រោះប្រឹងលិតទឹកអម្រឹតដែលកំពុបនោះ។ តាមរយៈនៃរឿងនេះហើយដែលធ្វើឲ្យគ្រុឌចងគំនុំស្លាប់រស់ជាមួយនឹងនាគ ដែលស្ទើរតែគ្រប់ចម្លាក់ទាំងអស់តែងតែឃើញមានគ្រុឌចាប់នាគ ឬដេញចាប់នាគធ្វើជាអាហារ។ ដោយភាពកតញូ ភាពខ្លាំងក្លាមិនអាចប្រៀបបានរបស់គ្រុឌ ព្រះវិស្ណុបានទទួលយកជាវាហនៈរៀងរហូតមក និងបានផ្តល់កំលាំងថាមពលក្លាយជាស្តេចនៃបក្សាបក្សី គ្រប់គ្រងលំហអាកាសវេហា។ ក្រៅពីរឿងខាងលើ នៅមានរឿងផ្សេងៗទៀតក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា ដែលបានបង្ហាញពីភាពខ្លាំងរហ័សរហួននៃសត្វគ្រុឌ។

សត្វគ្រុឌត្រូវបាននិទានថា មានកំណាត់ដងខ្លួនជាមនុស្សប្រុសមាំមួន, មុខសម្បុរស, ស្លាបពណ៌ក្រហម,ចំពុះដូចឥន្ទ្រីគឺខុបខ្លី, និងក្បាលវាមានមកុដ។ វាមានមាឌធំសម្បើម ពេលស្លាបសំកាំងស្លាបមានប្រវែង ៣៣០យោជន៍ បាំងពន្លឺព្រះអាទិត្យបាន។​ រូបរាងកាយ ជាទូទៅសង្ហារគួរជាទីទាក់ទាញ។ ការហោះហើរមានល្បឿនលឿនជាងរន្ទះ និងអាចក្លែងភេទមកជាមនុស្សបាន ដូចនៅក្នុងរឿងបុរាណខ្មែរបុរាណខ្មែរមួយ ឈ្មោះរឿង កាកី។ ការគោរពបូជាចំពោះសត្វគ្រុឌ ត្រូវបានគេជឿថាបានកំចាត់នូវបណ្តាពិសកាចទាំងឡាយ។ ដោយការមានជំនឿទៅលើមហិទ្ធិឫទ្ធិរបស់សត្វគ្រុឌ ក៏មានការប្រើមន្តអាគម ចារយ័នគាថាជារូបរាងគ្រុឌផងដែរ។

ខ្មែរយើង ឃើញមានចម្លាក់គ្រុឌនេះតាំងពីនៅសម័យនគរភ្នំ តែដំបូងឡើងពុំទាន់មែននៅតាមប្រាសាទទេ គឺឃើញនៅលើសន្លឹកមាស, កាក់, វត្ថុប្រើប្រាស់ ដូចមានភស្តុតាងវត្ថុមួយចំនួនដែលបានដាក់តាំងនៅសារមន្ទីរជាតិពន្ធុវិទ្យាទួលគោក។ សត្វគ្រុឌ ដែល ឃើញមាននៅតាមចម្លាក់ប្រាសាទ គឺទើបឃើញមាននៅចុងនៃសម័យកាលនគរភ្នំ ក្នុងរចនាបថថលាបរីវ័ត។ ជាទូទៅរូបគ្រុឌត្រូវបានឆ្លាក់នៅចំកណ្តាលផ្តែរទ្វារប្រាសាទ ហើយចាប់ពីពេលនោះមក ក្រៅពីមានឆ្លាក់នៅក្នុងផ្តែរ ក៏ឃើញមានចម្លាក់ជារូបសំណាកតែម្តងដូចជានៅប្រាសាទកោះកេរ្តិ៍ និងក៏ឃើញមានចម្លាក់ផុសនៅរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ដែលជាសម័យកាលរុងរឿងបំផុតនៃសម័យអង្គរ។ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្រៅពីមានចម្លាក់នៅតាមវត្តអារាម ពិសេសគឺគឺរចនាជាទម្រដំបូលព្រះវិហារ ក៏ឃើញមាននៅតាមអង្គភាពកងកម្លាំងរាជអាវុធហត្ថ គឺជានិមិត្តសញ្ញានៃកងកម្លាំងរាជអាវុធហត្ថ។

គ្រុឌនៅចុងសតវត្សទី៦

គ្រុឌនៅផ្តែរទ្វារប្រាសាទរចនាបថថល្លាបរិវ័ត្ថ

គ្រុឌជាន់នាគនៅកំពែងប្រាសាទព្រះខ័ន
បន្ទាប់ពីការជួសជុលរបស់អង្គការ WMF

គ្រុឌទ្រដំបូលព្រះវិហារបុរាណ

គ្រុឌទ្រដំបូលព្រះវិហារនាបច្ចុប្បន្នកាល

គ្រុឌនៅសាលាកងរាជអាវុធហត្ថ

គ្រុឌនិមិត្តសញ្ញាកងរាជអាវុធហត្ថ

អត្ថបទ “ជំនឿទាក់ទងនឹងសត្វ”៖

១.	តើមានចម្លាក់សត្វហង្សនៅជាប់ប្រាសាទតាំងពីពេលណា?
២.	ប្រាសាទណាខ្លះដែលមានសត្វហង្ស?
៣.	សត្វហង្សនៅកន្លែងដទៃទៀតក្រៅពីប្រាសាទ
៤.	ជំនឿដែលទាក់ទងនឹងសត្វហង្ស
៥.	សត្វនាគ និង ជំនឿ
៦.	មករ (Makara)
៧.	សត្វគ្រុឌ (Garuda) និង ជំនឿ